२८ मार्च, २०२१

updates to the dict

 दृष्टीकोन आणि  दृष्टिकोण हे दोन्ही  शब्द बरोबर आहेत. पण कन्फ्युजन  टाळण्यासाठी  फक्त  दृष्टीकोन  हा मराठी शब्द  ठेवला आणि  दृष्टिकोण हा संस्कृत शब्द  वगळला.


पाहणे/NOPQ यापासून पाहल्याचा शब्द बनतो. पण पाहिल्याचा शब्द बनत नाही.


२५ मार्च, २०२१

list of exception words allowed to use joiners

These are the exceptions to the rule of not using joiners anywhere in the text.

https://unicode.flopp.net/c/200C

Copy the zero width non-joiner from the above page and search for it...

grep '‍' words_without_verbs.txt | sed -E  's/(\/.*)//g' old_file.txt | tr '\n' ' '

 तासन्‌तास विद्युत्‌चुंबक विद्युत्‌शक्ती विद्युत्‌जन्य  विद्युत्‌गतिक विद्युत्‌गतिशास्त्र विद्युत्‌गतिशास्त्रीय विद्युत्‌जन्य  विद्युत्‌तारिणी विद्युत्‌दाहिनी विद्युत्‌दाहिन्या विद्युत्‌दीप  विद्युत्‌मापक विद्युत्‌रोधक  विद्युत्‌लहर विद्युत्‌वाहक विद्युत्‌वाहकता विद्युत्‌लता  विद्वत्‌जन श्वासोच्छ्‌वास षट्‌कर्णी  षट्‌कर्मी  षट्‌कर्मे षट्‌कर्मां षट्‌कोणीय षट्‌कोन षट्‌कोनी षट्‌पदी षट्‌पद्या षट्‌शास्त्रे षट्‌शास्त्रां षड्‌गुण षड्‌गुणा षड्‌गुणी  षड्‌ज षड्‌भुज  षड्‌यंत्र षड्‌यंत्रे षड्‌रस षड्‌रसां षड्‌विकार षड्‌विकारां षड्‌विकारी 

‍Apply same to zero width joiner and find the words...

grep '‍' words_without_verbs.txt | sed -E  's/(\/.*)//g' | tr '\n' ' '

 महिनोन्‍महिने  मुखोद्‍गत  मुद्‍गल  मैलोन्‍मैल  युगान्‍त  वाक्‍गंगा  वाक्‍चातुर्य  वाक्‍चातुर्ये   वाक्‍ताडन  वाक्‍ताडने  वाक्‍शून्य   वाक्‍सिद्धी  वाग्‍युद्ध  वाग्‍युद्धे विद्युच्‍चुंबक विद्युज्‍जन्य  विद्युज्‍जन्य  विद्युल्‍लहर विद्युल्‍लता  विद्वज्‍जन  शंक्‍वाकृती  शार्ङ्‍गपाणी 

Only these words are allowed to use joiners. All other "jodakshars" in Marathi should be written without joiners.

०९ मार्च, २०२१

ग्रामनामांसाठी हन्स्पेलचे नियम

'पूर' शब्दा्ने अंत झालेल्या ग्रामनाम असलेल्या शब्दाचे षष्ठीच्या प्रत्ययापूर्वी सामान्यरूप होत नाही. नागपूरचे, सोलापूरचे वगैरे. इतर प्रत्यय लावताना नागपूरला/*पुराला, *पूरहून/पुरापासून अशी दोन्ही रूपे होतात.

https://mr.wikipedia.org/s/3vu8

ग्रामनामे हन्स्पेलच्या नियमानुसार अशी लिहावी.

नागपूर/Aac
नागपूरमार्गे
नागपूरहून
नागपुर/Fk
नागपुरी
नागपूरकर
नागपूरकरा/Facd
नागपूरकरां/Fbcd
नागपूरवासीय
नागपूरवासीया/acd
नागपूरवासीयां/bcd
_____

कोल्हापूर
सोलापूर
पंढरपूर
राजापूर

०८ मार्च, २०२१

इंग्रजी शब्दांची व्यवस्था

मराठी शुद्धलेखनाचे नियम गुगलवर सहज मिळतात. त्यातील नियम ८ भल्याभल्यांना कोड्यात टाकतो.

नियम ८:

८.१ उपान्त्यी दीर्घ ई किंवा ऊ असलेल्या मराठी शब्दांचा उपान्त्य ई‑कार किंवा ऊ‑कार उभयवचनी सामान्यरूपांच्या वेळी ऱ्हस्व लिहावा.

उदाहरणार्थ : गरीब – गरिबाला, गरिबांना चूल – चुलीला, चुलींना.

अपवाद – दीर्घोपान्त्य तत्सम शब्द.

उदाहरणार्थ : परीक्षा – परीक्षेला, परीक्षांना दूत – दूताला, दूतांना.

म्हणजे बघा, "जमीन" दीर्घ पण "जमिनीचा" ऱ्हस्व. "पोलीस" दीर्घ पण "पोलिसाचा" ऱ्हस्व. थोडे कन्फ्युजिंग पण समजण्याजोगे. ओके. पण पुढचा भाग अधिक इंटरेस्टिंग आहे. मराठी आणि संस्कृत शब्दांबाबत स्पष्टता असली तरी इंग्लिश शब्द कसे लिहायचे ते हा नियम सांगत नाही.

टाईम्सच्या / टाइम्सच्या

डिझाईनचे / डिझाइनचे

हे शब्द तत्सम नाहीत त्यामुळे ऱ्हस्व लिहावे की ते मराठी नाहीत म्हणून दीर्घ? मुळात "तत्सम" याचा अर्थ आहे "त्या सारखा". मग तो संस्कृतसारखा असेल किंवा मग इंग्रजीसारखा.  महाराष्ट्र  टाइम्स हे वृत्तपत्र आपले नाव ऱ्हस्व ठेवते. ते कदाचित नियम ७.२ च्या आधाराने असेल. 

७.२ मराठी शब्दांतील अनुस्वार, विसर्ग किंवा जोडाक्षर यांच्या पूर्वीचे इकार व उकार सामान्यतः ऱ्हस्व लिहावेत.

उदाहरणार्थ : चिंच, डाळिंब, भिंग खुंटी, पुंजका, भुंगा छिः थुः किल्ला, भिस्त, विस्तव कुस्ती, पुष्कळ, मुक्काम.

परंतु तत्सम शब्दांत ते मुळाप्रमाणे र्‍हस्व किंवा दीर्घ लिहावेत.

उदाहरणार्थ : अरविंद, चिंतन कुटुंब, चुंबक निःपक्षपात, निःशस्त्र चतुःसूत्री, दुःख कनिष्ठ, मित्र गुप्त, पुण्य ईश्वर, नावीन्य पूज्य, शून्य.

जोडाक्षरापूर्वीचा इकार ऱ्हस्व लिहावा हा नियम फक्त मराठी शब्दांनाच लागू होतो. त्यातही "सामान्यतः" अशी मेख आहे! स्पेलचेकच्या डेटाबेससाठी मूळ शब्द दीर्घ तर त्याचे सामान्यरूप ऱ्हस्व असे (सध्या तरी) ठेवत आहे.

टाईम्स / टाइम्सच्या

डिझाईन / डिझाइनचे

जाणकारांनी काही सूचना केली तर त्याचा विचार होईल. अर्थात डिझाईनचे आणि डिझाइनचे असे दोन्ही शब्द ठेवा अशी अपेक्षा पुरी होणार नाही. कारण झेन ऑफ पायथॉनच्या मते सगळ्यासाठी शक्यतो एकच मार्ग असावा!

There should be one - and preferably only one - obvious way to do it.

https://en.wikipedia.org/wiki/Zen_of_Python

Update (१२ एप्रिल २०२२):

इंग्रजी आणि उर्दूतून मराठीत आलेले शब्द मराठीच्या नियमांप्रमाणे चालवले जातात. उदा. लाईन / लायनीवर  (नियम ८.३ प्रमाणे). त्या नियमाने डिझाईन किंवा डिझाइन असे कसेही लिहिले तरी त्याचे सामान्यरूप मात्र डिझाइनचे असेच (नियम ८.१ प्रमाणे) होईल. टाइम्स (आणि कारकिर्द) हा शब्द देखील मराठीच्या नियमानुसार चालणार असेल तर तो ऱ्हस्वच बरोबर ठरतो.